Wacław Olszak (1868 – 1939)

Urodził się 29 maja 1868 r. w Szonowie w licznej rodzinie Wacława i Marii Olszaków. Mimo trudnych warunków rodzinnych zdobył wykształcenie. Należał do najlepszych uczniów niemieckiego gimnazjum w Cieszynie (polskiego wtedy nie było). Już w gimnazjum dało o sobie znać jego zamiłowanie do pracy społecznej. Działał wtedy w tajnym Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej „Jedność“ w Cieszynie.
Maturę zdał w 1889 roku i zapisał się na Wydział Medyczny Uniwersytetu w Wiedniu, gdzie również udzielał się w Akademickim Zrzeszeniu Polaków „Ognisko“. Po uzyskaniu w 1895 r. dyplomu doktora wszech nauk lekarskich praktykował w kilku szpitalach w Wiedniu i Krakowie.
W 1896 roku powrócił w rodzinne strony i rozpoczął pracę jako lekarz Kasy Brackiej Przemysłu Węglowego w Karwinie. Był pierszym polskim lekarzem górniczym w Karwinie.
Był również powołany na stanowisko lekarza zamkowego rodziny hrabiego Larischa-Mönnicha .
Był cenionym lekarzem wśród wszystkich warstw społecznych, nie czynił żadnej różnicy pod względem narodowości, przekonań religinych czy wykształcenia. Nazywano go „naszym lekarzem“,
W życiu prywatnym był mężem Marii z domu Krus, ojcem czworga dzieci. Trzech synów: dr. inż. Wacława Olszaka, dr. Feliksa Olszaka i Antoniego Olszaka oraz córki Marii.

Jego pasje społecznikowskie zaprowadziły go do zarządów wielu polskich organizacji. Był w Zarządzie Stowarzyszenia Chrześcijańskich Robotników „Praca“ w Karwinie, członkiem zarządu Centralnego Stowarzyszenia Spożywczego dla Śląska w Łazach. Należał do współzałożycieli „Ogniska Polskiego“ w Orłowej, skupiającego postępowych obywateli polskich, działał w wydawnictwie „Dziedzictwa Błogosławionego Jana Sarkandra“ w Cieszynie, towarzystwa szerzącego oświatę wśród ludu. Był współzałożycielem „Beskidu Śląskiego“, towarzystwa grupującego polskich turystów. Przyczynił się m.in. finansowo do budowy pierszego polskiego schroniska na Ropiczce i schroniska na Kozubowej. Należał do zarządów głównych Związku Polaków w Czechosłowacji i Związku Śląskich Katolików. Jako członek Polskiej Komisji Oświatowej przyczynił się do założenia w Karwinie Polskiej Publicznej Biblioteki Gminnej. Był członkiem zarządu „Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego“ oraz jej prezesem .

Specjalną opieką otaczał Polskie Gimnazjum im. J. Słowackiego w Orłowej. Zaofiarował swoją dożywotnią opiekę nad członkami grona nauczycielskiego, ich rodzinami i nad wszystkimi uczniami. Prowadził wykłady z higieny i oświaty sanitarnej. Założył z własnych środków fundację stypendialną dla ubogich uczniów orłowskiego gimnazjum.

W okresie I wojny światowej pomagał leczyć rannych przywożonych z frontu do karwińskiego szipitala.
Po pierwszej wojnie światowej brał czynny udział w pracach Rady Narodowej Śląska Cieszyńskiego. Po burzliwych wydarzeniach z 1920 r. nie opuścił Karwiny i nadal aktywnie działał na rzecz mieszkańców. W 1935 r. został prezesem Rady Naczelnej Polaków w Czechosłowacji.
Był wielokrotnie wybierany do rady miejskiej miasta Karwiny. W 1929 roku został burmistrzem. W ciągu swojej kadencji /1929 – 1936/ dał się poznać jako wzorowy gospodarz i bezstronny mediator w rozstrzyganiu niełatwych spraw współżycia trzech narodowości (polskiej, czeskiej i niemieckiej).
Nie opuścił swej ziemi nawet w obliczu groźby zbliżającej się wojny w 1939 r.
Już 2 września 1939 dr Olszak został przez Niemców aresztowany, lecz po wstępnym przesłuchaniu, w czasie którego był bity i poniżany, został zwolniony. Dnia 7 września został podstępnie wezwany na szyb „Głęboki“ do rzekomego nieszczęśliwego wypadku. Tam został przez gestapo i niemieckich urzędników kopalnianych bestialsko zbity do nieprzytomności. W wyniku odniesionych ran został 9 września przewieziony do szpitala górniczego, gdzie zmarł 11 września 1939 roku. Miał 71 lat.
Pogrzeb dr. Olszaka na cmentarzu w Karwinie odbył się 13 września 1939 roku. W pogrzebie uczestniczyły tłumy ludzi mimo oddziału esesmanów z karabinami wycelowanymi w bramę cmentarną.

Nazwiskiem Dr. Olszaka nazwano ulicę w śródmieściu Cieszyna, uwieczniono je także na tablicy pamiątkowej Domu Lekarza w Katowicach.

W 1998 roku na murach naszej szkoły umieszczono tablicę upamiętniającą tę wybitną postać, zaś ulica wzdłuż naszej szkoły nosi jego imię.

Wg publikacji „Dr Olszak i jego następcy“ opr. Ewa Cielecka.

Zdjęcia archiwalne pochodzą ze zbiorów wnuka dra W.Olszaka , profesora Wacława Zuberka.